Duurzaamheid effectief verankeren in de cultuur

Duurzaamheid is allang geen losse pijler meer van bedrijfsvoering – het wordt steeds meer onderdeel van de manier waarop we zakendoen. Om duurzaamheid echt door te laten dringen in je organisatie, is meer nodig dan beleid of rapportage. Het vraagt om een cultuurverandering.

Als je duurzaamheid niet alleen op papier wilt laten bestaan, maar écht wilt verankeren in je dagelijkse processen en keuzes, dan begint dat bij je organisatiecultuur: de manier waarop mensen binnen jouw organisatie de dingen doen, gebaseerd op gedeelde waarden en verwachtingen. Het beïnvloedt gedrag, beslissingen en geeft je organisatie een identiteit – het gevoel van: hoe werken we samen? hoe nemen we beslissingen?  Die cultuur ontstaat niet van bovenaf, maar door dagelijkse gewoontes, samenwerking en herhaling.

Wat is dan een duurzaamheidscultuur? Dit is een gedeeld bewustzijn binnen je organisatie over het belang van een goede balans tussen winst maken, zorgen voor gelijke kansen en respect hebben voor het milieu. In organisaties met een sterke duurzaamheidscultuur denken mensen in grote lijnen hier hetzelfde over – en handelen er ook naar.

Uit het UN Global Compact Progress Report 2024 blijkt dat er vaak een kloof zit tussen ambitie en praktijk. 98% van de CEO’s van grote bedrijven erkent dat duurzaamheid cruciaal is voor toekomstig succes. Maar slechts 55-75% zegt duurzaamheid ook daadwerkelijk te hebben geïntegreerd in hun dagelijkse bedrijfsvoering. Onze eigen analyse van AEX-bedrijven bevestigt dit beeld: veel organisaties willen wel, maar worstelen met het verankeren van duurzaamheid in hun cultuur.

Ontdek waar je staat met de Cultuurscan 
Om hierbij te helpen, ontwikkelden we de Cultuurscan – een praktisch instrument geïnspireerd op het werk van Dr. Stephanie Bertels, Lisa en Daniel Papania van de Simon Fraser Universiteit en Embedding Projects. De scan helpt je ontdekken waar duurzaamheid al leeft in je organisatie, en waar nog kansen liggen om de cultuur te versterken. 

De Cultuurscan is opgebouwd rond 46 concrete praktijken, en geeft inzicht op basis van twee vragen: 
1. Wat probeer je te bereiken 
Elke praktijk richt zich op een van deze twee doelen: 

• Bestaande verplichtingen – Praktijken die helpen om bestaande duurzaamheidsdoelen en verplichtingen waar te maken.
• Vernieuwing – Praktijken die juist ruimte maken voor experimenten, verbetering en duurzame vernieuwing op de lange termijn. 

2.  Hoe pak je het aan? 
Praktijken kun je daarnaast onderverdelen op basis van de benadering: 

• Formeel – Formele cultuurvorming stuurt gedrag via regels, systemen en procedures. Het doel is om informele waarden en gewoontes vast te leggen in documenten zoals gedragscodes, werkwijzen, trainingen en programma’s. 
• Informeel – Cultuurelementen zoals verhalen, leiderschap, gewoontes en sociale normen die gedrag beïnvloeden zonder dat het op papier staat. Informele cultuurvorming gebeurt via gedeelde waarden en gedrag. Door voorbeeld, ervaring en gesprek ontstaan zo gewoontes die duurzame doelen ondersteunen. 

Vier typen praktijken die je cultuur vormgeven 
Deze twee dimensies (intentie en aanpak) vormen samen een raamwerk met vier typen praktijken: 

• Vermogen tot verandering ontwikkelen (Formeel/Vernieuwing):  
  structuren en programma’s die innovatie stimuleren, zoals experimenteerruimte of samenwerkingen. 
• Momentum voor verandering bouwen (Informeel/ Vernieuwing):  
  het stimuleren van leergierigheid, ruimte en moed om te proberen en voorbeeldgedrag dat vernieuwing mogelijk maakt. 
• Betrokkenheid bevorderen (Informeel/Bestaande Verplichtingen): 
   leiderschapsgedrag, symbolen of rituelen die bestaand duurzaamheidsbeleid versterken. 
• Verwachtingen verduidelijken (Formeel/Bestaande Verplichtingen):  
  beleid, KPI’s, rapportages en managementsystemen die zorgen voor naleving van bestaande doelen.  

         
Met deze scan krijg je een helder overzicht van waar jouw organisatie staat op elk van deze gebieden. Je ontdekt waar al kracht zit in je cultuur, en welke additionele praktijken het meeste toevoegen aan je cultuur om te versnellen op duurzaamheid. 
Waarom dit werkt 
Culturele verandering is geen kwestie van één groot gebaar, maar van vele kleine signalen, handelingen en keuzes die je mensen elke dag maken. Door de Cultuurscan krijg je taal, inzicht en richting om gericht te bouwen aan een sterkere duurzaamheidscultuur – op een manier die past bij jouw organisatie en context. 
Benieuwd hoe jouw organisatie ervoor staat? 
We denken graag met je mee. Neem contact met ons op voor een kennismaking of een vrijblijvende uitleg over de Cultuurscan.  
Ulrike de Jong | +31651072464 | ulrike@toscatribe.nl